Author: War BOTAN

jul 23

Bo Çi Rasterast? – Heval Dilbihar

Bi hezaran sal e derbarê bûn, pêkhatin, hebûn, xwebûn û pêşketina gerdûn, cîhan, jiyan, dem, dîrok, civak û her tiştên ku bi wan ve û bi me ve têkildar in,gelek pênase, nirxandin, dahûrandin û şiroveyên piralî yên cuda hatine kirin û hê jî tên kirin; diyar e ku dê heta hetayê jî bên kirin… Bêguman her kes vê yekê li gor nêrîn, hişmendî, rêgeh, rûgeh, bergeh û asogeha xwe ya bîr, hiş, bawerî, zanîn, danehev, hest, giyan û armanc, anku ligor rastî û rasteqîniya xwe dike. Em hemû jî wisa ne. Dixwazî bi zanebûn be, dixwazî ku encama herikîna jêrhişî be, her Hemûyê bibînê…

jul 23

Mîna Qazî Xanim (1908-1998) – Jîn ARYEN

*** Wê rojê ji çar aliyên Kurdistanê û welatên cuda mêvan û pêşengên gelê kurd ji bo îlankirina komarê hatibûn û li Qada Çarçirayê kom bûbûn. Mîna Xanim piştî pêşwazîkirina mêvanan xeftaneke nîgarî girt ser milê xwe, desmala xwe ya spî jî da serê xwe û li ber şibakeyê, coş û kelecana ku ji qadê bilind dibû temaşe kir. Gel di vê roja dîrokî de tevî zar û zêç, heval û hogirên xwe li Qada Çarçirayê bi hêviyeke bêhempa û ji dil û can li benda axaftina Pêşewa Qazî Mihemed bû. Mîna Xanim herçiqas dil kiribû ku biçe qadê û Hemûyê bibînê…

jul 19

Medrese û Bandora wan a Li Ser Zimanê Kurdî – Mihemed Kurdî

Medrese peyveke erebî ye, di kurmacnî de tê wateya fêrgeh an jî perwerdegehê. Medrese yek ji wan saziyane ku bi sedan salane zimanê kurdî parastiye û gîhandiya roja îro. Di dîroka Kurdistanê de bandora medreseyan li serzimanê kurdî gelekî mezin e. Her çendê medrese ne saziyên femiyên dewletê bin jî lê ji ber ku ji bilî medreseyan perwerdehiya bi zimanê kurdî li çi saziyên din nedihat dayin vê yekê jî dihişt ku bandora medreseyan li ser civaka Kurdistanê zêde bibe. Zimanê medreseyên li Kurdistanê bi kurdî bû. Wekî hûn jî dizanin xwendin û nivîsandin zimanan bi pêş dixe. Piraniya berhemên ku li medreseyan dihatin xwendin bi erebî bûn lê belê Hemûyê bibînê…

jul 13

EDEBIYAT AN WÊJE?- Yaşar Eroglû

Têgeha ‘wêje’yê di beşeke berfireh a derdorê ziman, wêje û çanda kurdî de nayê bikaranîn û gelek wêjerist xwe ji vê têgihê dûr dixin. Reftareke ku neyê ferqkirin nîn e. Vê helwestê herî dawî di civata sohbet û îmzekirina pirtûkên niviskarekî de bala min kişand. Nivîskar bi israr heta dawiyê têgeha ‘edebiyat’ê bi kar anî. Piştî civatê ez fikirîm ku min ev pirs çima jê nepirsî. Mixabin ew mecal ji dest çû, lê min hewce dît ku dîsa jî ez vê yekê bi nivîsekê bînim zimên. Ev reftareke psikolojik e yan tiştekî din e? Lê mijara nîqaşê ye. Beşeke ne Hemûyê bibînê…

Texta cihgir
jul 13

ÇAND Û KEVNEŞOPA KURDAN-War BOTAN

Ger nirxandina giranbihabûna tiştên jiyanî bê kirin, dê di vê pîvanê de çand di rêza pêşî de cih bigire, ji ber ku hemî şaristaniyên pêk hatine bi destxistiyên mirovahiyê yên çandî pêk hatine. Her çi qas dema îro peyva çandê tê bilêvkirin jî, di serê de bîra tiştên kevin ên daringî-maddi bên hişê mirov jî, ji bo rastiyê ev pênase gelek qels dimîne. Lewma zanyarek dibêje: ‘’Di pênaseya teng de çand, pêkhatina zêna (bîr) civakî, çarçova hizirkirina wê û zimanê wê be, wekî pênaseya berfireh jî çand, bi ser van ve zêdekirina destxistiyên daringî-maddî (hemû amûrên hewcedariyan pêk tînin, tişt Hemûyê bibînê…

jul 09

Tahamûla ji rexneyan re û pêşin hukimî-Şoreş Reşî

Di 4’ê meha Tîrmehê de, ”Koma Nirxandina Romanê ya Înstitûya Kurdî li Stockholmê” pirtûka nivîskar Yildiz Çakar a bi navê ”Deriyê Winda` xwend û li ser wê endamên komê dîtinên xwe pêşkeş kirin. Mehek berî wê jî romana min a bi navê ”Siwariyên Sersor” hatibû nîqaşkirin. Li ser her du romanan jî endamên komê, çi erênî, çi jî neyînî dîtinên xwe anîbûn ziman. Mirov dikarê bibêje ku çarçoveya nirxandinan, pesnan an jî rexneyên li ser berheman hatine kirin hema hema bi heman şîwêyî bûn. Li ser romana min a ku bi salan min li ser lêkolîn kirî, jiyana xwe bexşandiyê, Hemûyê bibînê…

jul 09

KURDÎ Û AXAFTINA BI ZIMANÊ BIYANÎ-Bahadîn Robar

Li gorî lêkolînên zanistî û encamên xebatên arkeolojîk pêşiyên kurdan ji berî zayîna Îsa 10 hezar salan li Mezopotamyayê ji jiyana koçberî derbasî jiyana dêmanî bûne. Ango derbasî serdema gund û çandiniyê bûne. Qewmên ku cara yekem gund ava kirine û çandinî ji xwe re kirine karê debarê bê guman protokurd (dapîr û bapîrên kurdan) in. Kurd ji destpêka gundewariyê li Zagrosan û Mezopotamyayê niştecih bûne. Mezopotamya herêmeke ji hemû aliyan ve gelek dewlemend e. Bi dar û daristanan, bi çem û robaran, bi deşt û zozanan û bi çiya û geliyan weke bihuştê ye. Heta di wê serdemê de Hemûyê bibînê…